ابوعلی حائری
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار |
| لقب | ابوعلی حائری |
| تاریخ وفات | ۱۲۱۶ق |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | نجف |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید مهدی بحرالعلوم • سید محسن اعرجی کاظمی |
| تألیفات | منتهی المقال فی احوال الرجال • زهر الریاض • العذاب الواصب علی الجاحد الناصب |
ابوعلی حائری (۱۱۵۹-۱۲۱۵ یا ۱۲۱۶ق) با نام کامل محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار رجال شناس و فقیه شیعه سدۀ سیزدهم، از شاگردان وحید بهبهانی، سیدعلی طباطبائی، سیدمحسن اعرجی کاظمی و سید محمد مهدی بحرالعلوم و صاحب کتاب منتهی المقال فی احوال الرجال است.
زندگی‌نامه
پدر وی مازندرانی بود اما او در کربلا زاده شد و کمتر از ۱۰ سال داشت که پدرش را از دست داد. ابوعلی، به نقل از پدرش، نسب خود را به ابن سینا رسانده است، اما چون ابن‌سینا فرزندی نداشته است، در صحت این انتساب تردید وجود دارد.
سال و محل درگذشت وی به روشنی معلوم نیست بر پایۀ نوشتۀ فرزندش در حاشیۀ منتهی المقال، وی در بازگشت از سفر حج در نجف (۱۲۱۶ق) در گذشت و همانجا مدفون شد اما خوانساری و خراسانی مرگ وی را در ۱۲۱۵ق و در کربلا دانسته‌اند و مدرس نیز تأکید کرده که او در کربلا به خاک سپرده شده است.
زندگی علمی
اساتید وی عبارتند از:
- آقامحمدباقر بهبهانی مشهور به وحید بهبهانی
- سیدعلی طباطبائی
- سیدمحسن اعرجی کاظمی
- سید محمد مهدی بحرالعلوم
شاگردان او نیز عبارتند از:
ابوعلی به گفتۀ خود سفرهای چندی به نقاط مختلف چون حجاز و یمن داشته است.
تألیفات
ابوعلی تألیفاتی داشته که معروف‌ترین آنها منتهی المقال فی احوال الرجال در زمینۀ رجال شیعه است. وی در تألیف این کتاب بیش از هر چیز به منهج المقال استرآبادی و تعلیقۀ وحید بهبهانی نظر داشته است. بر منتهی المقال تعلیقات و حواشی متعددی نوشته شده که برخی از آنها را آقا بزرگ تهرانی در الذریعه نام برده است. مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- تکملة رجال ابی علی از ملادرویش علی حائری
- اکمال منتهی المقال از محمد علی آل کشکول حائری.
منتهی المقال چند بار در تهران (۱۲۶۷، ۱۳۰۰ و ۱۳۰۲ق) به چاپ سنگی رسیده است.
پانویس
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲؛ امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۲۴.
- ↑ حائری، ج ۷، ص۲۱۳ـ۲۱۴
- ↑ حبیب‌آبادی، ج ۲، ص۵۹۳؛ نیز رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم‌الرجال، ستون ۳۹۴
- ↑ نکـ: کشمیری، نجوم السماء، ص۳۲۹؛ آقابزرگ، مصفی المقال، ص۳۴۹.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۴۰۵.
- ↑ خراسانی، منتخب التواریخ، ص۳۱۴.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰.
- ↑ ابوعلی، منتهی المقال، ج۴، ص۳۴۸.
- ↑ حائری، ج ۷، ص۲۱۳ـ۲۱۴؛ خوانساری، ج ۴، ص۴۰۴؛ امین، ج ۹، ص۱۲۴
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲؛ مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰.
- ↑ خوانساری، ج ۴، ص۴۰۴؛ قمی، ج ۱، ص۱۱۹
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم‌الرجال، ستون ۳۹۵
- ↑ ابوعلی، منتهی المقال، ج۴، ص۳۴۸.
- ↑ آقابزرگ، ج۲۳، ص۱۴.
منابع
- آستان قدس، فهرست.
- محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علینقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- همو، مصفی المقال فی مصنفی علم‌الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۳۷ش.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- حائری، محمدبن اسماعیل، منتهی‌المقال فی احوال‌الرجال، قم ۱۴۱۶ق.
- محمدعلی حبیب‌آبادی، مکارم‌الآثار در احوال رجال دوره قاجار، ج ۲، اصفهان ۱۳۶۲ش.
- خراسانی، محمد هاشم، منتخب التواریخ، به کوشش ابوالحسن شعرانی، تهران، ۱۳۵۲ش.
- محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰ – ۱۳۹۲.
- محمدتقی دانش‌پژوه، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات : مجموعه امام جمعه کرمان، تهران ۱۳۴۴ش.
- محمدتقی دانش‌پژوه و علینقی منزوی، فهرست کتابخانه سپهسالار، بخش ۵، تهران ۱۳۵۶ش.
- دانش پژوه، محمد تقی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات، تهران، ۱۳۴۴ش.
- یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیة و المعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
- محمد شیروانی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه وزیری یزد، تهران ۱۳۵۰ـ۱۳۵۸ش.
- شورا، خطی.
- عباس قمی، کتاب الکنی و الالقاب، صیدا ۱۳۵۷ـ۱۳۵۸، چاپ افست قم بی‌تا.
- کشمیری، محمد علی، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۴ق.
- اعجاز حسین‌بن محمدقلی کنتوری، کشف الحجب و الأستارعن اسماء الکتب و الأسفار، قم ۱۴۰۹.
- مدرس، محمد علی، ریحانة الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش.
- خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۴ش.
- حسین‌بن محمدتقی نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵ـ۱۴۲۰.
- همو، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۱۸-۱۳۲۱ق.